Nurulhabibah123: ageman adat surakarta

Ageman Adat Jawa

Gagrag Surakarta

Dipun susun:

1. Arbie Ananto (XII IPS 3/03)

2. Lintang Ayu A (XII IPS 3/15)

3. Nurul Habibah (XII IPS 3/21)

4. Yuli Choirun N (XII IPS 3/31)

SMAN 2 MAGELANG

Jalan Urip Sumohardjo, Wates, Magelang

Atur Prawacana

Alhamdulillah, puji syukur panyerat aturaken wonten ngarsanipun Gusti Allah Ingkang Maha Agung sahengga laporan punika saged kasusun kanthi sae. Boten kesupen kula aturaken matur sembah nuwun kagem tiyang sepuh kawula ingkang tansah paring donga pangestu saha para dwija ingkang sampun paring kawruh lan seserepan sahengga laporan ingkang kasusun sae punika saged purna.

Laporan karya tulis kanthi irah-irahan " Ageman Adat Jawa Gagrag Surakarta" punika minangka salah satunggaling sarana gladhen nyerat. Laporan menika kasusun kagem njangkepi tugas semester I mata pelajaran basa Jawa.

Mugi-mugi laporan ingkang kaserat dening panyerat menika saged paring mapinten-pinten manfaat dumateng para sinten kemawon ingkang maos. Kula minangka panyerat ugi kathah kakirangan, pramila panyaruwe saha panyendu tansah kula antu-antu.

Magelang , 15 September 2015

Panyerat

DAFTAR ISI

Halaman Judul ................................................................................................................. 1

Atur Prawacana................................................................................................................ 2

Daftar Isi............................................................................................................................3

Surasa Basa...............................…………..……………………………………......

a) Pangertosan ageman tumrap kejawen….…………………………………..........4

b) Ageman priya umum utawa biasa.........................................................................5

c) Ageman wanita umum utawa biasa.......................................................................9

d) ageman manten gagrag surakarta (solo basahan) ..............................................10

e) Ageman ugi busanan pengantin putri .................................................................11

f) Ageman ugi busanan pengantin priya.................................................................13

Penutup..........................................................................................................................14

a. Kesimpulan

b. Saran

Gambar

Daftar pustaka

A. PANGERTOSAN AGEMAN TUMRAP KEJAWEN

Pangertosan ageman utawi sandhangan miturut kajawen utawi budaya Jawi menika wonten kalih perangan inggih menika sandhangan lahir saha sandhangan batin.

Sandhangan lahir tumrap manungsa sampun mastani ing unen unen “ajining raga ana busana” dados raga saget dipun ajeni utawi dipun aosi manawi manungsa menika tansah hanjagi wontenipun busana ingkang ka-angge, hawit awonipun busana mahanani tiyang menika mboten saget hanjagi prajanipun (penampilannya). Resiking ageman ugi mahanani reseping pandulu sarta pangganda. Dene sandhangan batos utawi sandhangan batin inggih menika kiyating raos hanampi sadaya panandhanging gesang sae menika kabingahan menapa dene kasisahan.

Dene kados pundi caranipun hareresik ageman batos menika, manawi ageman lahir reget lajeng kagirah kapepe?

Miturut andharan wewarah kejawen resikipun sandhangan batos menika namung lumantar panyuwunan mertobat dhateng Gusti Ingkang akarya jagad sarta mboten badhe handuwa sadaya ingkang “kasandhang” utawi kataman dening manungsa. Sumendhe ing ngarsaning Gusti sarta hanetepi watak satriya Jawa ing jiwaning satriya Jawa inggih menika ngrumaosi manawi dipun titahaken, manawi sampun rumaos dipuntitahaken kedah nindakaken wajibipun titah ing ngalam donya, sarta tansah nyawiji dhumateng ingkang nitahaken inggih menika Gusti Pangeran Ingkang Akarya Loka jagad sakalir.

Kanthi punika ageman Jawi dados pepenget tumrap sok sintena kemawon ingkang hangrasuk busana Jawi kedah mangertos werdi sarta trep – trepanipun, inggih saking werdi sarta trep –trepanipun mangagem utawi mangangge ka-ajab badhe dipun tuntun kaliyan makna sinandhi ingkang sumimpen wonten ing ageman Jawi. Kajawi hanjagi saking asrep lan benteripun panas, ageman mracihnani dununging kasusilan sarta kaprajan (harga diri), ingkang sampun lumampah kanthi run temurun ing Karaton Jawi.

B. AGEMAN PRIYA UMUM UTAWA BIASA

Peranganipun busana Jawi ingkang dipunangge ing Karaton Surakarta ing wekdal sakpunika, saking nginggil dumugi ngandhap kanthi urut kados ing ngandhap punika:

1. Udheng

Udheng basa ngokonipun iket utawi dipunsebat blangkon manawi sampun dados kantun hangagem. Udheng hanggenipun mangangge dipun iras, tegesipun iket ingkang ukuranipun setunggal kacu (taplak meja) lajeng dipun ubed-ubedaken kemawon kanthi tatacara ingkang kalimrah, saksampunipun karaos pas nembe pucuk-pucukipun nembe dipun tangsulaken ing sisih wingking ngandhap mustaka, dene manawi sampun mboten kangge lajeng dipun udari malih. Ing Karaton Surakarta diarani Udheng Jebehan yaik Udheng menika ageing para luhur, inggih menika Ingkang Sinuhun, Para putra Sentana, kaliyan para abdidalem ingkang hanggadahi Sesebatan Riya nginggil (KRA), kalebet ingkang anon-anon.

2. Kulambi

Sampun dados adat lupiya, busana punapa ingkang dipun agem manawi wonten ing pisowanan, saget kawuningan saking Serat timbalan-dalem. Padatan dipun bentenaken antawisipun pisowanan ageng saha pisowanan padintenan utawi limrah. Umumipun manawi pisowanan ageng punika warninipun cemeng. Dene pisowanan padintenan warninipun merdeka.

Miturut wangunipun, rasukan busana Jawi kakung, ingkang baku wonten warni kalih inggih punika Atellah kaliyan Beskap, menggah sanesipun hanjumbuhaken kaliyan dasaring kulambi sakawit inggih punika Beskap saha Atellah

1) Atellah

Ingkang dipun wastani Atellah makaten, awujud jas tutup. Dados wiwit gulonipun, ing tengah katutup dumugi sak pangandhap. Kancingipun wonten tengah-tengah wiwit sak ngandhaping Jangga sak pangandhap, limrahipun wonten 5 kancing utawi benik. Dene sisih wingking sak ngandhap pengkeran dipun krowok, kangge ngetingalaken nyengkelit dhuwung.

2) Beskap

Beskap makaten wujud jas, gulonipun tutup kanthi kancing ing sisih tengah. Dene kapernah jaja (dhadha) sak pangandhap katutup mawi tangkepan mangiwa, miring mangandhap. Kancingipun kiwa sak pangandhap wonten tiga. Dene sisih tengen jaja dipun pasangi kancing (benik) ugi cacah kalih mapanipun sami kaliyan kancing ing kiwa, minongka pasren. Kadosdene atellah, ing wingking sak pangandhap pengkeran dipun krowok, kangge nyengkelit dhuwung.

Ing pisowann padintenan, sadaya kemawon inggih putra sentana-dalem punapadene para Abdi-dalem, agemanipun beskap sauger mboten cemeng. Kajawi ingkang kadawuhan mengku damel kadosta Abdi-dalem Juru Suranata, Ngulama, srabut agemanipun atellah pethak.

3. Sinjang /Dodot

Sinjang basanipun ngoko Jarik utawi Jarit lan Sewek (jawi wetan), kramanipun inggil “Nyamping’. Inggih punika arupi kain bathik ingkang dipun agem kanthi ka-ubedaken ing badan nutupi jaja sak pangandhap, dene watesipun suku ing nginggil polok.

Kain bathik ingkang ka-agem nyampingan utawi sinjang kalawau, saestu arupin wohing pangolah budi para leluhur linangkung run tumurun wiwit jaman kina makina. Kajawi cakrik ingkang rawit (njlimet) lan nengsemaken ugi caanipun ndamel igu rungsit kagarap kanthi njlimet, sabar , telaten, sarta nglampahi pinten-pinten tataran.

4. Setagen

Setagen punika arupi pirantos kangge nyingseti utawi ngencengaken tumempelipun sinjang wonten badan, supados sampun ngantos mlorod temahan udhar. Setagen bakalanipun kadamel saking kain tenun kandel, benangipun tenun agal, mila radi kaken. Wiyaripun setagen watawis 2 – 4 M. ulesipun warni-warni, wonten ingkang cemeng, ijem, pethak, naming sadaya wau mboten wigatos, jalaran mangenipun setagen punika badhe katutup kaliyan sabuk, wonten nglebet dados mboten ketingal saking njawi.

Ing nginggil sampun kaaturaken bilih setagen punika pirantos kangge ngingseti sinjang. Pramila sakderengipun dipunsingseti, panganggenipun sinjang kedah sampun karaos trep, nembe lajeng dipun ubedi setagen. Anggenipun ngubedi setagen kawiwitan saking ngandhap, pas nginggil cethik, ubedipun mangiwa, saben sak ubedan kedah dipun kencengaken, ubedanipun kaprenahaken samsaya minggah. Pungkasanipun setagen lajeng dipun peniteni.

5. Sabuk

Sabuk punika ageman ingkang dipun angge nutupi setagen. Dados manawi sinjang sampun dipun singseti, lajeng dipun sinseti malih mawi sabuk, supados setagen mboten ketingal. Dados kadosdene pasren. Kajawi punika sabuk mangkenipun ugi badhe dipun angge nyengkelitaken dhuwung ing sisih wingking. Dados rehdene ageman rasukan ing wingking krowok, pramila ingkang ketingal sanes sinjang utawi setagenipun, ingkang ugi minongka kangge nyengkelitipun dhuwung.

6. Epek Timang lan Lerep

Ingkang dipun wastani Epek menika awujud setut ingkang kadamel saking bakalan kain bludru, wiyaripun watawis 5 CM, dene panjangipun watawis 120 – 150 CM. kajawi saking bludru epek ugi wonten ingkang kadamel saking bubatipun kapal (rambut jaran), rambut punapa dene surinipun. Bongkotipun epek dipun pasangi “Timang” utawi Gesper ingkang dipun angge nyandhet ubetipun epek, sarta “Lerep” ingkang kangge nlesepaken tirahaning epek supados mboten kumlewer.

Timang (Gesper) sarta lerep, limrahipun kadamel saking “kuningan” kanthi rinengga ukiran. Malah kepara ukiranipun wonten ingkang dipun tretes inten, barliyan, menapa dene selamaya.

7. Samir

Samir makaten kalebet perabot busana Jawi Karaton Surakarta Hadiningrat, mligi manawi sowan dhateng Karaton minongka tandha bilih abdidalem kalawau, nembe nampi ayahan. Dados wonten pasrawungan mboten perlu ngagem samir.

8. Dhuwung

Dhuwung, basanipun ngoko keris, krama inggilipun wangkingan arupi wujud sanjata tumrap tiyang Jawi ingkang sanget adi luhung. Kawastanan adiluhung amarji sak donya mboten wonten tandhingipun. Wiwit saking padamelanipun ingkang rungsit, rawit, kanthi telaten, sabar sarta eneping manah.

Perlu katerangaken bilih dhuwung piyambak onten warni kalih, inggih menika:

· Dhuwung ingkang mligi kadamel kagem ageman, utawi pasren, menika hanggenipun damel mboten mawi pasa utawi lampah prihatos.

· Dhuwung pusaka tayuhan, inggih menika ingkang ndamelipun dipun kantheni lampah sarta upacara ingkang sampun dados pakem utawi paugeran ingkang gumathok. Dhuwung pusaka menika salajengipun ingkang dipun aji-aji punapadene dipun agung-agungaken.

Dhuwung sawenehing gaman ingkang kadamel saking campuran tosan, pramila wonten ingkang mastani”tosan aji”, wangunipun tipis panjang, dene cepenganipun dipun wastani ukiran. Wiyaripun dhuwung watawis 8 CM, lajeng merit samsaya alit ngantos dumugi 2.5 CM wiyaripun lan wekasan pucukipun lancip. Dene panjangipun watawis 35-40 CM. kiwa lan tengenipun kadamel landhep. Dene wangunipun wonten ingkang jejeg (leres) wonten ingkang ngolat-ngolet ingkang ugi dipun wastani “Luk”.

Dhuwung manawi mboten dipun ginakaken kedahdipun lebetaken ing wadhahipun, ingkang dipun namakaken “warangka” sebab kathah dhuwung ingkang sampun dipun warangi lan menika sanget mbebayani.

9. Cenela utawi selop

Cenela iku diothak athik gathuk saka tembung canthelana jroning nala (ati). Cenela kang dinggo ing sikil iki maknane supaya manungsa nalika sujud manembah marang gusti .

C. AGEMAN WANITA UMUM UTAWA BIASA

1. Ungkel atau sanggul

2. Kebayak

Kebaya yaiku busana tradhisional kang dienggo wong wadon ing Indonésia. Kebaya digawé saka bahan kang tipis lan biyasané dienggo karo sarung, sléndhang, jarik utawa bathik.Kebaya uga kena dienggo karo songket lan klambi tradhisional liyané. Kebaya asalé saka tembung arab abaya kang tegesé sandhangan. Ing jaman jajahan Walanda wong Éropah banjur nganggo kebaya. Kebaya dadi klambi resmi.Kebaya banjur divariasi bentuk lan motifé, ana kang nganggo kain sutra, nganggo sulaman werna-werna. Saiki kebaya uga dhimodifikasi karo rok lan clana jean. Kebaya uga nduwèni model kang werna-werna

3. Setagen

4. Januran dan Slepe mirip epek dan timang (busana putra)

5. Kain panjang (sinjang dan dhodhotan) atau nyamping

D. AGEMAN MANTEN GAGRAG SURAKARTA (SOLO BASAHAN)

wonten masa Dinasti Mataram Islam ingkang sampun jugrug , kedadosan perkembangan ngengingi produk kebudayaan ingkang bermuasal saking Mataram Islam. tembe punagen Giyanti dipunwontenaken wonten taun 1755 ingkang menetapkan pamegengan wilayah Mataram dados Kasunanan Surakarta hadiningrat ugi Kasultanan Ngayogyakarta Hadiningrat. Paes Ageng ingkang ngrupikaken pusaka budaya tentang ageman pikrama an adat Mataram dipunsuwun dening Pangeran Mangkubumi (Sri Sultan Hamengkubuwono I) ingkang lajeng dados nalendra teng Kasultanan Ngayogyakarta. nembekaken, Sri Susuhunan Pakubuwono II ingkang bertahta teng Kasunanan Surakarta hadiningrat merancang ageman pengantin ingkang enggal gumantosaken Paes Agung. ageman rancangan punika lajeng dipuntepang kaliyan asma Solo telesan ugi dipunginakaken dados ageman adat resmi kenalendran lebet upacara pikrama an teng Kasunanan Surakarta Hadiningrat. kajawi kagem teng Kasunanan Surakarta Hadiningrat, ragam ageman menika ugi dipunginakaken teng Kadipaten Mangkunegaran kresaa rakyat biasa (saged kagem rakyat biasa saksampune ndening bebingah saking Sinuhun Paku Buwana II amargi pengabdian ugi ketulusan para rakyat wonten nalendra kala pindhah keraton menuju dhusun Sala).

ndherek tradisi Keraton Surakarta, ageman ingkang teng ginakaken wonten kala Upacara pikrama an yaiku ageman Kampuh/kampuh yaiku nyamping khusus sapanjang +/- 4,5 m ingkang teng hiasi taburan prada jene wonten babaran nyampingipun, yaiku corak Alas- Alasan arupi ijem yaiku corak ingkang salira saking aneka satwa ugi tuwahan ingkang wonten teng rimba / wana kados:

1. garuda (jarwi nya saged nginggilaken kelenggahan nalendra

2. kura kura ( perlambang dunia ngandap/bumi)

3. ular ( perlambang tirta ugi bumi)

4. burung ( nggambaraken menawi manusia badhe salajeng kondur datheng pencipta)

5. ayam jaleran( simbol kewantunan)

6. gunung (simbol panggen bersemayamnya para dewa)

7. gajah ( simbol titihan nalendra)

8. harimau (simbol kewibawaan)

9. kawung 9 (simbol kesucian ugi umur panjang).

samudayanipun, motif Alas Alasan ngrupikaken simbol tentang kesugengan ingkang makmur ugi sentosa (gemah ripah loh jinawi). jarwi saking ragam ageman Solo telesan yaiku berserah salira dhateng kersa Tuhan badhe margi manusia ingkang badhe rawuh.

E. AGEMAN UGI BUSANAN PENGANTIN PUTRI

Pengantin putri ngagem dhodhot wungu tulak pola alas – alasan, sampur/ selendang sekar cinde arbit, ugi nyamping cinde sekar abrit. Tata busana pengantin Solo Putri yaiku:

a) ukel/Konde bokor mengkurep , Tata rikma pengantin dipunngasta kados bokor tengkurap dadosipun kaasman bokor mengkurep.

b) Racik melati miji timun , ukel rikma diisi kaliyan irisan ron pandan ugi ditutup rajut kusuma melati. Perpaduan ron pandan ugi kusuma melati memancarkan keharuman ingkang berkesan religius, dadosipun pengantin diharapkan saged ngampil asma harum ingkang nggina kagem masyarakat.

c) Ronce kusuma melati tibo dodo, wonten kageman ngandap radhi datheng arah tan ukel dipasang untaian melati nduwe bentuk belalai liman sapanjang 40 cm, dipunparingi asma liman ngoling. Hiasan menika nduwe jarwi menawi pamilananipun nunjukaken kesucian/kesakralan sae dados putri kresaa kesucian pangangkah lebet margeni sugeng ingkang sakral ugi.

d) Cunduk Menthul ugi Pethat/pethat nduwe bentuk redi, dipunsaekaken pangageman cundhuk pethat ugi cundhuk mentul teng kageman inggil konde 5 tangkai kusuma dipasang teng inggil ukel marak wingking, nggambaraken sinar surya ingkang berpijar maringi kesugengan.

e) sangsangan Sungsun (sangsangan salira 3 susun), melambangkan 3 tingkatan kesugengan manusia saking miyos, krama, seda.

f) binggel Binggel Kana, nduwe bentuk melingkar tanpa ujung pangkal ingkang melambangkan kesetiaan tanpa wates

g) Kelat pamidhangan (pangageman wonten pangkal pamenthangan), nduwe bentuk seekor naga, mustaka ugi ekornya membelit. Melambangkan nyetunggalipun pola raos ugi penggalih ingkang ndhatengaken kekiyatan lebet sugeng

h) Centhung, pangageman berupa pethat timur bertahtakan berlian teng paringke dipuninggil bathuk wonten sisi kiwa ugi tan. Melambangkan menawi pengantin putri sampun jagi mlebeti konten kori kesugengan dalem tangga

i) sesupe, putri mboten diperkenankan ngagem sesupe teng racikan madya. amargi dados simbol setunggal utus kagem dipunlinangkungaken, yaiku kagungan Tuhan. sesupe teng racikan manis dados simbol kagem senantiasa ngadika tembung manis. sesupe teng racikan kelingking simbol kagem salajeng terampil ugi ngungkuk lebet nyambut damelaken pekerajaan dalem tangga. sesupe teng ibu racikan dados simbol kagem senantiasa numindakaken padamelan kaliyan ikhlas ugi paling sae

j) Paes. Tata busana pasuryan pengantin Putri wonten putri nalendra kaliyan paes cemeng pekat mraosi bathuk. saderengipun, mbusanani utawi limrahipun kawastanan paes sasampun siraman dipunpangangkah yaiku melambangkan jagen nyae salira miyos batos. Menggingat jarwi ingkang lebet, padamelan paes diserahkan dhateng juru paes ingkang kagungan daya batos ingkang sae ugi luhur ingkang saged ditularkan dhateng calon mempelai. lebet hal menika tata busana dipuntumindakaken dening Pemaes. Pemaes, priyantun ingkang tanggel jawab mengatur samukawis jagen pikrama an adat Jawi, tanggel jawab mengatur ageman ugi busana pasuryan ingkang badhe dipunagem dening kaping kalih pengantin. Paes dipuntumindakaken saksampune dipunpajengaken panjenenganipun wonten upacara Ngerik. Ngerik utawi memotong rikma ingkang setunggal-tama, dipuntumindakaken dening rama calon mempelai waniata kaliyan disaksikan dening ibunda nya, dados tanda peparing ijin kagem upacara ngerik dening pemaes. menika ngandung artos menawi sang rama sampun rela ugi ikhlas menawi putrinya badhe sugeng piyambak dilingkungan priyantun benten. Upacara mengerik wulu kalong (welaj-welaj lembat) disekitar bathuk kersanipun wanci dihias badhe nampak resik ugi bersinar. dipunsamikaken/ kaasman kaliyan wulu kalong, amargi kalong (kelelawar) meempunyai welaj-welaj ingkang lembat sanget sami kados rikma-rikma lembat ingkang tuwah teng bathuk para kenyo. Tujuan utami ndherek adat yaiku kersanipun pun calon kasinggihan-kasinggihan resik sae saupakara lahiriah kresaa batiniah. saksampune punika, pengantin putri dipaes cemeng pekat mraosi dahi.Paes ngagungani jarwi dados punika:

o liman – limanan (kageman madya bathuk) : Gusti Ingkang mentis Kwaos

o Pengapit (pendamping teng kiwa ugi tan liman-limanan): ibu

o Panitis (sisih pengapit): Bapak

o Godheg (teng sisi kaping kalih talingan): putra

F. AGEMAN UGI BUSANAN PENGANTIN PRIYA

Pengantin kakung ngagem lembaran nyamping/nyamping pola alas – alasan, paningset agung, gesper paningset miji gandum, sangsangan ulur ugi ngagem Kuluk Mathak (penutup mustaka ingkang manjang keinggil). pepakan ingkang biasa dipunginakaken dening pengantin kakung dipunantawisipun yaiku sangsangan ulur, timang/ epek, sesupe, bros, ugi buntal. kagem pengantin kakung, upakara mbusananinipun mboten serumit sami kaliyan pengantin putri ingkang kedah dipunbusana wonten kageman pasuryanipun miwiti saking pasuryan, soca, imba, pip, ngantos lathi.

a. aos-aos ingkang Terkandung lebet telesan Solo

SB?aos-aos ingkang terkandung wonten ageman telesan Solo yaiku manusia kedah berserah salira dhateng kersa Tuhan badhe margi manusia ingkang badhe rawuh ugi ngupados mencapai kesugengan ingkang makmur ugi sentosa (gemah ripah loh jinawi). nembekaken tata busana pengantin Putri solo, nggambaraken menawi sapriyantun putri nunjukaken kesucian/kesakralan sae dados putri kresaa kesucian pangangkah lebet margeni sugeng ingkang sakral ugi saged ngampil asma harum ingkang nggina kagem masyarakat. kesugengan manusia saking miyos, krama, seda. Tata busana Pengantin putri ugi melambangkan jagen nyae salira miyos batos kasinggihan resik sae saupakara lahiriah kresaa batiniah nyetunggalipun pola raos ugi penggalih ingkang ndhatengaken kekiyatan lebet sugeng ugi sampun jagi mlebeti konten kori kesugengan dalem tanggaserta senantiasa ngadika tembung manissenantiasa numindakaken padamelan kaliyan ikhlas ugi paling sae. kajawi punika, wonten tata busana ingkang salebetipun menika masyarakat wiyar mboten mriksani jarwi saking busanan kesebat. tata busana wonten bathuk (Paes) yaiku simbol dados permohonan menawi sedaya komponen keluarga saged dados sae. mila wonten tembung “ABIMANYU”, yaiku putra, Bapak, ibu Manuggal Marsudi Yektining Urip.

Panutup

A. Kesimpulan

Kesimpulan inggih menika yaiku Sandhangan lahir tumrap manungsa sampun mastani ing unen unen “ajining raga ana busana” dados raga saget dipun ajeni utawi dipun aosi manawi manungsa menika tansah hanjagi wontenipun busana ingkang ka-angge, hawit awonipun busana mahanani tiyang menika mboten saget hanjagi prajanipun , kita sedaya sampun sakedahipun tumut mawi nglestantunaken budaya – budaya ingkang wonten teng lingkungan kita sedaya. menawi pancen budaya Jawi sampun mboten wonten malih teng lingkungan kita sedaya, mila kita sedaya kedah dados pelopor ingkang miwiti malih budaya – budaya Jawi ingkang sampun dipuntilaraken tanpa melenceng saking wucalan agami.

B. Saran

Kagem nglestantunaken ageman biasa lan manten gagrag surakarta, sampun saprayoginipun kita sedaya miwiti saking salira kita sedaya piyambak, lajeng kita sedaya tunjukan kados pundi wigatosipun nglestantunaken budaya Jawi datheng masyarakat.

Daftar pustaka

· http://sma4surakartabasajawa.blogspot.co.id

· http://ageman-manten-gagrag-surakarta.blogspot.com

· http://www.google.com/busana-kejawen

· http://google.com/ageman-surakarta

· http://google.com/busana-adat-surakarta